Thành phố Hồ Chí MinhBác sĩ Đoàn Uyên Vy, 46 tuổi, được nhiều bệnh nhân săn đón khi đã khám nhiều chuyên khoa nhưng không tìm ra nguyên nhân gây bệnh và không thể chữa khỏi.
Người đàn ông gần 40 tuổi bị vàng da, nôn mửa, chân tay yếu ớt, suy kiệt, đi khám ở nhiều bệnh viện trong nước cũng như Singapore vẫn chưa biết chính xác bệnh. Các bác sĩ nội khoa của một bệnh viện nhận thấy bệnh nhân mỗi lần xuất viện về nhà thì tình trạng nặng hơn, nghi ngộ độc, xét nghiệm kim loại nặng thì kết quả là nhiễm độc asen. Nếu không tìm ra nguyên nhân, việc điều trị vẫn có thể dẫn đến ngộ độc trở lại. Xác định đây là ca khó, ê-kíp đã mời bác sĩ Doãn Uyên Vy, chuyên khoa nhiễm độc Bệnh viện Chợ Rẫy hội chẩn.
Bác sĩ Vỹ trao đổi với bệnh nhân về các nguồn gây ngộ độc có thể xảy ra trong môi trường sống, thói quen ăn uống, sử dụng thuốc đông y… nhưng không thấy bất thường. Hỏi sâu về nghề, anh cho biết mình kinh doanh nhà xây sẵn được 10 năm, mỗi năm bán được khoảng 20 căn. Mỗi khi chuẩn bị bán nhà, anh đều mua bột phong thủy xông nhà để cầu may mắn, thịnh vượng.
“Điều anh ấy không ngờ là có thạch tín trong thuốc xông hơi khiến anh ấy bị ngộ độc. Việc phát hiện đúng nguyên nhân không chỉ giúp anh ấy chữa khỏi bệnh, mà còn cắt đứt nguồn chất độc để ngăn chặn nguy cơ tái phát. -sự nhiễm trùng.” Bác sĩ Vy cho biết.
Hơn 20 năm qua, hàng nghìn bệnh nhân như vậy đã được bác sĩ Vỹ chẩn đoán, giải độc, tránh nguồn độc. Tình yêu của cô đối với một chuyên ngành ít được biết đến, không được đào tạo chuyên sâu, đã được khơi dậy khi cô còn rất trẻ.
Là con gái của một giáo sư chuyên ngành độc chất học, giảng dạy bệnh học và pháp y tại Đại học Y khoa Sài Gòn (nay là Đại học Y Dược TP.HCM), Vy rất tâm đắc với công việc nghiên cứu của bố. về độc tính. Anh thường mang về nhà rất nhiều bài thuốc gia truyền để nghiên cứu và tìm ra bài thuốc nào có độc. “Bố nói nghề này hay lắm, nếu làm tốt sẽ giúp được bệnh nhân vì rất nhiều người mắc bệnh mà không biết, không tìm ra bệnh để chữa trị”, cô nói.
Trong suốt những năm tháng là sinh viên y khoa, mỗi khi thực tập ở bệnh viện, Vy luôn đặc biệt quan tâm đến những ca ngộ độc. Nhà trường không dạy nhiều, cô tham khảo kiến thức từ bố và đọc sách để tìm hiểu thêm. Trong luận văn tốt nghiệp đại học của mình, cô đã thực hiện một luận án về ngộ độc thuốc trừ sâu lân hữu cơ. Ra trường, đơn xin vào làm việc tại Bệnh viện Chợ Rẫy của chị là đề án thành lập trung tâm chống độc.
Bác sĩ Vỹ khám bệnh cho một bệnh nhân tại Phòng khám Chống độc. Hình ảnh: An My
Với mong muốn học hỏi, trau dồi kiến thức, mở rộng tầm nhìn, quan sát cách làm việc của mọi người tại các quốc gia phát triển Trung tâm Kiểm soát Chất độc (PCC), cô đã xin học bổng sang Đài Loan. Trung Quốc) và nghiên cứu của Mỹ. Các trung tâm này hết sức chú trọng đến công tác phòng chống ngộ độc, khắc phục hậu quả. Họ thường xuyên có các đội xuống cộng đồng, nhà máy, xí nghiệp, trường học, tổ chức các hoạt động tuyên truyền để người dân hiểu, từ đó tránh rơi vào tình huống ngộ độc.
“Phòng bệnh là quan trọng vì bệnh nhiễm độc khi biểu hiện đã quá muộn và rất khó điều trị do cơ thể bị nhiễm độc hủy hoại dần dần và âm thầm theo năm tháng”, bác sĩ Vy phân tích.
Về nước, bà bày tỏ mong muốn thành lập một trung tâm chống độc như nước ngoài, đặt tại bệnh viện nhưng phục vụ cho cả miền Nam, nhằm giúp giảm tỷ lệ tử vong, tỷ lệ biến chứng do ngộ độc và các bệnh truyền nhiễm chất độc. gây ra. Được sự đồng ý của Bác sĩ Nguyễn Trí Thức, Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, Phòng khám Chống độc của bệnh viện đã đi vào hoạt động từ cuối năm ngoái. Theo bác sĩ Thức, việc thành lập Phòng khám chống độc đầu tiên ở phía Nam là cơ sở hình thành Trung tâm Chống độc của bệnh viện.
Tính đến nay, phòng khám đã tiếp nhận hàng trăm lượt người với nhiều dạng ngộ độc khác nhau như tiếp xúc với hóa chất trong nghề nghiệp, thói quen trong sinh hoạt, ngộ độc kim loại do đông y, y học cổ truyền. .. “Mỗi trường hợp ngộ độc là một tình huống khác nhau, rất đa dạng”, bác sĩ Vy nói.
Ngay cả những thực phẩm bạn ăn uống hàng ngày cũng tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc. Ví dụ, có người phải đi cấp cứu, chạy thận nhân tạo sau khi uống nhiều nước khế, vì khế có axit oxalic, khi uống nhiều sẽ kết hợp với canxi tạo thành sỏi, làm tắc ống dẫn sỏi dẫn đến suy thận cấp.
Đau xót hơn, bác sĩ Vỹ chứng kiến cảnh một người phụ nữ mắc bệnh ung thư máu qua đời sau 3 năm về nhà chồng. Người bệnh vốn nhạy cảm với hương thơm, phòng ngủ gần bàn thờ – nơi mẹ chồng thường có thói quen đốt hai bó hương trong nhà từ sáng đến tối (khoảng 120 cây). Trong khi đó, nhang chứa nhiều thành phần độc hại như benzen – chất gây ung thư nếu tiếp xúc lâu dài. Hơi benzen có thể lưu lại trong không khí hơn 8 giờ. Người hít thở hơi này 24 / 24h và kéo dài vài tháng đến vài năm sẽ dễ tiến triển thành loạn sản tủy, nặng hơn là ung thư máu.
Bệnh nhiễm độc thường biểu hiện như một bệnh nội khoa mãn tính, tổn thương một cơ quan hoặc nhiều cơ quan cùng một lúc, có thể tái phát nhiều lần mà không tìm ra nguyên nhân, không chẩn đoán chính xác bệnh. Người bệnh có thể đi khám ở bất kỳ chuyên khoa nào, trong đó hay gặp nhất là các chuyên khoa huyết học, tiêu hóa, cơ xương khớp, tim mạch – hô hấp với các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày, rối loạn nhịp tim… Vàng da, ho dai dẳng, viêm phổi kẽ… Đặc biệt, nhiều người bị ngộ độc do dùng thuốc đông y chữa bệnh xương khớp lâu ngày.
Đôi bàn tay sần sùi, bong tróc của một bệnh nhân nhiễm độc sau thời gian dài uống nhiều loại thuốc Đông y để tăng cường sinh lực và chữa bệnh viêm gan. Hình ảnh: An My
Chuyên môn này đòi hỏi bác sĩ không chỉ đọc sách y khoa mà còn phải nghiên cứu sách hóa học, lý học, sinh học để biết chất độc có công thức gì, ảnh hưởng đến sức khỏe ra sao và triệu chứng gây ra cho bệnh nhân. cốt lõi. Trong một số trường hợp, bác sĩ Vy có thể chẩn đoán bệnh chỉ trong vài phút. Có những ca khó, chị phải nghiên cứu, tìm hiểu mất mấy ngày mới biết bệnh nhân bị ngộ độc loại gì. Ví dụ, với một nhóm 35 sinh viên bị đầu độc bởi đồ chơi chất nhờn Tại Hòa Vang, Đà Nẵng năm ngoái, bác sĩ đã dành 4 ngày đọc, phân tích tài liệu, hội chẩn với các chuyên gia nước ngoài để tìm ra nguyên nhân là do khí độc gây ngạt. Từ kết quả này, ai cũng biết chính xác nguồn gốc để phòng tránh ngộ độc cho trẻ sau này.
“Nhiều người vẫn cho rằng việc chẩn đoán ngộ độc phải dựa vào xét nghiệm. Quan điểm này không đúng. Chất độc có hàng triệu loại, không có máy xét nghiệm nào có thể phát hiện được hết, chưa kể không có chất độc nào đi vào máu. để được kiểm tra ”, bác sĩ Vy nói. Việc chẩn đoán cần nhiều yếu tố, đặc biệt là kiến thức về độc chất, độ “nhạy” của bác sĩ đối với các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân.
Chị Hạnh, 27 tuổi, ngụ Đắk Lắk cho rằng “bác sĩ Vỹ là ân nhân lớn giúp hồi sinh sự sống cho chị”. Bà bị viêm cột sống dính khớp, sau mấy tháng uống thuốc nam, bà bị phù nề, suy kiệt, tiêu chảy … do loét ruột nặng, phải truyền albumin và đạm mỗi ngày tốn hàng trăm triệu đồng. nhưng nó không biến mất hoàn toàn. Hạnh cũng đã đi khám ở một số nơi nhưng không tìm ra căn nguyên của bệnh.
Qua thăm khám, xét nghiệm, bác sĩ Vỹ kê đơn thuốc giải độc kim loại nặng, đồng thời yêu cầu bệnh viện nhập về cho bệnh nhân sử dụng. Sau ba ngày sử dụng, Hạnh đã hồi phục ngoạn mục, các chỉ số xét nghiệm cải thiện tốt, có thể trở lại cuộc sống bình thường. “Nếu không có bác sĩ Vỹ, tôi không biết mình có sống được không”, chị Hạnh nói.
Sống trọn vẹn với tâm huyết với công việc phòng và cai nghiện, điều khiến bác sĩ Vy lo lắng là không có nhiều bác sĩ ở chuyên khoa này, hầu hết bệnh nhân nhập viện đều đã bị bệnh rất nặng trước đó được chẩn đoán là bệnh nhiễm độc, làm bệnh tật. Việc điều trị không còn hiệu quả. Trong khi đó, trong xã hội hiện đại, con người ngày càng sử dụng nhiều hóa chất, sử dụng bừa bãi nhiều loại thuốc, môi trường sống ô nhiễm… thì nguy cơ ngộ độc ngày càng cao.
Bác sĩ mong muốn Trung tâm Chống độc Chợ Rẫy – PCC Chợ Rẫy sớm ra đời để đáp ứng nhu cầu tìm ra nguyên nhân gây bệnh, trong bối cảnh các bệnh nhiễm độc mãn tính ngày càng gia tăng, cũng như đưa ra những cảnh báo giúp người dân, cộng đồng ngăn ngừa ngộ độc, để hỗ trợ đồng nghiệp trong việc điều trị các bệnh này. Trung tâm sẽ có điện thoại và email riêng để tư vấn, giải đáp các thắc mắc về bệnh truyền nhiễm của mọi người dân hoặc nhân viên y tế ở xa trên địa bàn có thể dễ dàng liên hệ.
Tại Việt Nam, từ trước đến nay, các bệnh viện đều có đơn vị chống độc nằm trong Khoa Hồi sức tích cực, chủ yếu tập trung vào các ca ngộ độc cấp do tự tử, rắn cắn, côn trùng độc cắn, ăn phải. hải sản có độc tố … nhưng không phải là PCC thực sự. Nơi duy nhất có Trung tâm Chống độc là Bệnh viện Bạch Mai nhưng nơi đây cũng tập trung chủ yếu điều trị các ca ngộ độc cấp tính. Trong khi đó, nhiều nước trong khu vực như Đài Loan, Thái Lan đã thành lập các trung tâm hoạt động theo hình thức này từ vài chục năm nay.
Theo bác sĩ Vỹ, với những trường hợp tự tử, bị rắn cắn, các bác sĩ cấp cứu dễ dàng nhận biết đâu là chất độc. Khi đó, bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ cấp cứu có thể chẩn đoán và điều trị nhanh hơn và dễ dàng hơn. Riêng đối với những bệnh nhiễm độc không rõ ràng hoặc không cố ý, người bệnh cũng như bác sĩ đa khoa, nội khoa đều không biết nguyên nhân do chất độc xâm nhập vào cơ thể từ đâu, chủ yếu chỉ điều trị theo triệu chứng, bệnh thường tái phát nhiều lần và không khỏi. đi, có thể trở nên tồi tệ hơn và tồi tệ hơn, và tử vong.
“Vì vậy, một PCC do bác sĩ chuyên khoa có kiến thức về nhiễm độc và nhiễm độc phụ trách là điều cần thiết để đảm bảo việc phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị căn bệnh này”, bác sĩ Vy nói.
Lê Phương
