Bộ Công Thương cho rằng hầu hết các doanh nghiệp thép sử dụng công nghệ cũ nên sản lượng và cạnh tranh thấp, cần có chính sách cụ thể để ngành này phát triển.
Trong báo cáo vừa gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương cho biết, giai đoạn 2016 – 2021, ngành thép phát triển nhanh, nhưng mất cân đối giữa thượng nguồn và hạ nguồn. Sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm sau thép như tôn mạ, ống thép tăng trưởng tốt, trong khi thép hợp kim, thép cuộn cán nóng (HRC) vẫn phải nhập khẩu với số lượng lớn.
Hiện công suất sản xuất phôi thép của các doanh nghiệp trong nước là 27 triệu tấn / năm, trong đó thép cuộn cán nóng (HRC) khoảng 7-8 triệu tấn. Nhưng nguyên liệu sản xuất hầu hết phải nhập khẩu (như năm nay sẽ nhập hơn 18 triệu tấn quặng sắt, 6-6,5 triệu tấn thép phế, 6,5 triệu tấn than mỡ …) để sản xuất. Điều này khiến sức cạnh tranh của ngành thép thấp, nguồn cung trong nước chưa đáp ứng đủ cầu. Các doanh nghiệp trong nước vẫn chưa sản xuất được các loại thép hợp kim đặc biệt.
Bên cạnh đó, ngành thép vẫn còn tồn tại những nhà máy có công suất nhỏ, thiết bị lạc hậu, tiêu tốn nhiều năng lượng và rủi ro về môi trường.
Hơn nữa, quy hoạch ngành thép đã bị bãi bỏ theo Luật Quy hoạch năm 2017. Thép cũng được đưa ra khỏi danh mục hàng hóa bị kiểm soát theo Luật Giá 2012. Điều này khiến Nhà nước không có công cụ và khó đảm bảo việc bảo quản. cũng như không kiểm soát được năng lực sản xuất, cân đối cung – cầu đối với các sản phẩm thép trong nước …
Trong bối cảnh phát triển chung của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, Bộ này đánh giá, ngành thép đóng vai trò cung cấp nguyên liệu đầu vào quan trọng nhất cho các ngành sản xuất, chế tạo (cơ khí, đóng tàu, chế tạo). sản xuất ô tô, xe máy, công nghiệp quốc phòng, khai khoáng, điện …). Nhưng đến nay vẫn chưa có chính sách cụ thể, riêng biệt, cũng như chiến lược phát triển rõ ràng trong thời gian tới.
Vì vậy, theo Bộ Công Thương, cần có chính sách đủ mạnh để phát triển ngành thép trong nước thông qua chiến lược với các chính sách cụ thể, đặc thù cho từng lĩnh vực, chủng loại sản phẩm …
Sản xuất thép cuộn cán nóng tại nhà máy của Tập đoàn Hòa Phát. Ảnh: Hòa Phát
Dự báo, tổng nhu cầu thị trường các ngành sản xuất của Việt Nam đến năm 2030 có thể đạt 310 tỷ USD. Đây sẽ là thị trường rất lớn cho ngành thép trong nước, đặc biệt là thép chế tạo, hợp kim chất lượng cao …
Vì vậy, vạch ra chiến lược phát triển sắp tới cho ngành này, Bộ Công Thương cho rằng, Việt Nam cần xây dựng các khu liên hợp luyện kim quy mô lớn, tập trung sản xuất các loại thép có dung lượng thị trường lớn để bước đầu làm chủ công nghệ sản xuất. Từ đó, tiếp tục sản xuất các mác thép đặc biệt, thép hợp kim chất lượng cao phục vụ nhu cầu đa dạng của ngành cơ khí, chế biến, chế tạo.
“Thép sản xuất trong nước phải đảm bảo tính chủ động, đa dạng về chủng loại, như thép xây dựng, thép cán nguội, thép phủ kim loại … Chỉ nhập một số loại thép trong nước chưa sản xuất được như thép hợp kim, chất lượng cao đối với Bộ Công Thương nêu rõ.
Với các sản phẩm như thép cuộn cán nóng (HRC), phát triển thêm các dự án sản xuất quy mô lớn vì đây là loại thép chiếm tỷ trọng lớn trong công nghiệp chế biến.
Theo Bộ Công Thương, khu vực thích hợp để phát triển các dự án thép lớn là vùng duyên hải miền Trung, nơi có nhiều cảng nước sâu, nguồn năng lượng tái tạo dồi dào, tiêu thụ năng lượng tại chỗ và quỹ đất lớn. … Ngoài ra, còn có Đồng bằng sông Hồng, nơi tập trung dân cư đông đúc, nhu cầu tiêu dùng lớn, hạ tầng giao thông đường biển, đường bộ, đường sắt phát triển mặc dù quỹ đất hạn hẹp.
Hiện nay, ngoài một số nhà máy công suất lớn thuộc Tập đoàn Hòa Phát hay Tập đoàn Formosa, Thép Nghi Sơn… thì hầu hết các nhà máy luyện phôi còn lại đều có công suất nhỏ, công nghệ, thiết bị lạc hậu.
Vì vậy trong quá trình xây dựng chiến lược phát triển ngành thép, Bộ cho biết sẽ xác định lộ trình gia công và đề xuất chính sách cụ thể đối với các nhà máy thép sử dụng công nghệ lạc hậu, cũ kỹ; chính sách khuyến khích các nhà đầu tư chuyển đổi sang ngành công nghiệp sản xuất thép hiện đại, thân thiện với môi trường.
