Nghề xúc trùn chỉ bên dòng sông Hậu

Anh Hoàng ra khỏi nhà ngay khi mặt trời ló dạng, chiếc xe máy chất đầy hai bồn nhựa, một chiếc vợt làm bằng lưới đánh cá dài một mét, một chai nước nhỏ, vài điếu thuốc lá bọc trong bọc ni lông.

Một người đàn ông gần 60 tuổi điều khiển xe chạy về hướng kênh Xẻo Tre, xã Hòa Lạc, huyện Phú Tân – nơi có gần chục người đang lượm giun. Con kênh ngoằn ngoèo, rộng khoảng 8 m, dài hơn 15 km, hai bên bờ người dân nuôi các loại cá trê, lóc, ba ba, chạch… làm sinh sản.

“Ở đâu có nhiều ao cá, ở đó có trùn nhưng không phải kênh nào cũng có”, anh nói rồi cúi xuống nước dùng tay lột một nắm bùn. Nhìn kỹ trong lớp bùn, anh chỉ vào những con giun nhỏ màu hồng đang di chuyển. Ước lượng đủ để xúc lại thấy nước trong, dòng chảy không bị xoáy, anh đoán gần đây không có ai tập luyện, quyết định ngâm mình bắt đầu ngày làm việc.

13 năm gắn bó với nghề, người đàn ông quê Phú Tân không còn ớn lạnh mỗi khi xuống nước, kể cả những ngày đông. Cởi chiếc áo phông đỏ, anh ta buộc dây vào hai cái thau rồi quấn ngang hông. Sáng nay nước kém, vừa ngang bụng, tay phải anh cầm vợt, tay trái cào bùn, bước từng bước chậm rãi.

Đi được chừng ba mét, anh dừng lại, chọn rác lớn, lọc cặn, trong vợt chỉ vài gốc cây nhỏ và giun nhỏ như sợi chỉ rồi đổ vào chậu. Công việc lặp đi lặp lại suốt một buổi sáng, nhưng chỗ nào cũng nhiều giun, chỗ bỏ rác ít nơi chọn, khi quá “lụi”, anh lật ngược vợt xuống kênh.

Trời đứng bóng, da tay nhăn nheo, người đàn ông U60 bắt đầu lên bờ để về nhà ăn trưa, khoảng hai tiếng sau khi tan sở. “Tệ nhất, họ có thể kiếm được 200.000 đồng mỗi ngày. Nghề này vất vả, không vất vả”, anh nói.

Gần đó, anh Phan Văn Tư mới bắt đầu ngày làm việc lúc 9h. Đến muộn nên những khúc sông bị xẻng, anh cũng không vội, hàn huyên vài câu với đồng nghiệp. Nghe tin người làm than trùn ở rạch Xẻo Tre ngày càng ít, người đàn ông gần 40 tuổi mời chào: “Ngày mai anh em mình đi Hồng Ngự, Đồng Tháp. Ở đó, nhóm anh Cường nói có. giun nhiều nhưng nước sâu thì phải lặn. ”.

Hành trình săn sâu của Tú có khi xa hàng trăm km, đến huyện biên giới Tân Hồng, giáp tỉnh hoặc ngược rạch Cây Dương, huyện Châu Phú (An Giang) cách đó 30 km. Ai vào nghề vài ba năm phải thủ sẵn vài điểm hành nghề, luân chuyển, ở yên một chỗ, thu nhập cao. “Chỗ thắng khoảng ba tiếng là đầy hai bát, nhưng có nơi rất ít, hết buổi chiều”, anh Tú chia sẻ.

Theo những người trong nghề, làm nghề ở kênh có lúc dẫm phải vật nhọn, đứt chân, xước tay. Mỗi lần như vậy, họ dùng vải buộc lại vết thương, đợi máu ngừng chảy rồi mới tiếp tục làm việc. Họ không quên nhặt ve chai mang về phòng cho mình và người khác. Bên cạnh đó, nhiều chủ đất ven kênh xua đuổi người xúc giun vì sợ sạt lở, người đào xúc đất phải đi tìm nơi khác.

Giun – giống giun nước, thân mỏng, màu hồng, thường sống ở môi trường nước ấm, chậm di chuyển, thiếu ôxy. Khi xúc về, giun có lẫn bã thực vật và bùn, phải ủ trong chậu nước, trùm mũ. Sau khoảng hai giờ, trùn tụ lại thành từng đám, người dân có thể vớt ra bán cho thương lái hoặc chủ ao cá.

Trùn xẻng bên sông Hậu phát triển cùng với làng nghề nuôi cá dìa ở Phú Tân. Người nuôi ưa chuộng mua trùn quế làm thức ăn cho cá giống giai đoạn cá bột (cỡ nhỏ).

Giá hiện dao động từ 60.000-65.000 đồng một kg, rẻ hơn so với cùng kỳ năm ngoái khoảng 30.000 đồng. Giá giảm, máy đào chìm lâu hơn để bắt nhiều hơn. Đối với họ việc xúc giun, cần mẫn mới có thể nuôi sống một gia đình. “Khoảng 13 năm nay, không có nghề nào cho thu nhập ổn định như nghề xúc trùn”, anh Hoàng nói khi bỏ vô thau nước khoảng 10 kg trùn.

Xông giun chỉ có trên sông Hậu

Ngọc Tài