Trung QuốcGiá chè đặc sản tăng chóng mặt, biến những loại cây vô giá trị một thời trở thành cỗ máy in tiền và làm giàu nhanh chóng cho người dân vùng núi Vân Nam.
Dọc biên giới Trung Quốc – Myanmar, đồng bào dân tộc Bo Lang thường kể câu chuyện về già làng Pa Ai Leng – người đã mang lại cuộc sống ấm no cho họ. Già làng không để lại bò, ngựa cho thế hệ sau vì sợ bệnh tật chết người, cũng không để lại vàng bạc vì sẽ khiến con cháu phải lệ thuộc. Ông đã để lại cây chè như một nguồn của cải vô tận.
Rất khó để tìm ra nguồn gốc của truyền thuyết này, nhưng có một số sự thật về nó. Từ năm 2000, những cây chè cổ thụ lớn của vùng và loại chè Phổ tai được sản xuất từ cây này, đã trở thành mặt hàng có giá trị và được săn lùng nhiều nhất ở Trung Quốc. Một pound trà Pu-erh được thu hoạch từ cây trà hàng trăm năm tuổi có thể mang lại từ 1.000 đến 2 triệu nhân dân tệ.
Người dân làng Manban sao chè. Hình ảnh: Sixthtone
Xiang, 50 tuổi, người dân tộc Bo Lang, cho biết: “Khi giá chè từ dưới 15 nhân dân tệ một kg vào năm 2003 lên 100 nhân dân tệ vào năm 2005, tôi thấy nó rất cao. “Lần đầu tiên trong đời tôi cảm thấy mình giàu có. Trong một năm, tôi đã mua ba chiếc xe máy”, anh nói thêm.
Làng Manban của Xiang, tỉnh Vân Nam cũng như nhiều làng Những người khác đã thay đổi rõ rệt nhờ loại trà Pu-erh cổ xưa. Địa hình đồi núi, đường đi lại khó khăn, thậm chí năm 2012 người dân đã bị mắc kẹt ở đây tới hai tháng vì một trận lở đất cô lập làng với bên ngoài. Nhưng chính địa thế này lại trở thành gia tài của hiện tại.
Giai đoạn 1950-1980, nhiều nơi theo chủ trương hiện đại hóa sản xuất nên chặt bỏ cây cổ thụ để trồng mới. Riêng làng Manban chỉ khai khẩn đất mới làm chè, bỏ diện tích canh tác cũ chứ không chặt phá cây cối. Vào thời điểm đó, trà thu hoạch từ những cây cổ thụ được bán với giá dưới một nhân dân tệ một kg. Ông Bu, 80 tuổi, ở làng Manban, cho biết: “Các công ty chè thích nước vàng, lá và búp nhỏ.
Thời thế thay đổi vào năm 2007, khi một số công ty vừa và nhỏ thực hiện quảng cáo và tiếp thị trà cổ. Rất nhanh chóng, trà Pu-erh cổ trở thành món hàng được giới sành sỏi, thương gia, tầng lớp trung lưu trở lên săn lùng. Họ ca tụng hương vị, coi đó là di sản, của trời cho và cống phẩm chỉ có vua chúa ngày xưa mới được uống.
Một bà già và một đứa trẻ dân tộc Bo Lang, ở Manban, hái chè, 2015. Ảnh: Sixthtone
Giá chè tăng gấp 10 lần trong vòng 10 năm. Thu nhập trung bình của một hộ gia đình trong làng đã tăng từ dưới 2.000 nhân dân tệ vào năm 2000 lên 100.000 nhân dân tệ vào năm 2019, gần gấp 10 lần mức trung bình nông thôn ở Vân Nam.
Sự phát triển nhanh chóng của thị trường chè cổ thụ đã gây ra sự “bất bình đẳng” giữa người trồng chè cũ và chè mới. Giá một kg chè Pu-erh cũ cao gấp gần 5 lần giá chè Pu-erh loại mới vào năm 2021.
Anh Bing, ngoài 30 tuổi cho biết, trước đây, cha anh coi chè cổ thụ là vô giá trị nên toàn bộ rừng chè của ông nội đều do chú của anh để lại. Bing nói: “Bây giờ, gia đình chú tôi dễ dàng kiếm được 100.000 nhân dân tệ chỉ trong một mùa xuân, và gia đình tôi hầu như không kiếm được một nửa số đó trong cả năm.
Bing biết rằng dù anh ấy có làm việc chăm chỉ đến đâu, anh ấy cũng không thể theo kịp gia đình của người chú của mình. “Những người không có trà cổ thụ Như tôi, tôi tiếp tục mở đồn điền, nhưng 1/6 diện tích chè của tôi vẫn thấp hơn cây cổ thụ ”, anh cho biết thêm.
Sự phân chia kinh tế xã hội giữa các làng còn đáng kinh ngạc hơn. Vào năm 2003, một nửa dân làng Manban đã chuyển đến một ngôi làng mới xây dựng dưới chân núi, với hứa hẹn về cuộc sống hiện đại và giao thương cũng như giao thông tốt hơn. Nhưng chỉ vài năm sau, giá chè cổ thụ Pu-erh tăng chóng mặt khiến những người ra đi nhanh chóng nhận ra rằng chính những gia đình ở lại – từng bị coi là ngoan cố và bảo thủ – mới là may mắn. Hiện nay, đơn giá chè ở làng mới thấp hơn làng cũ 12 lần. Nhiều gia đình ở làng mới trở thành lao động hái chè cho làng cũ.
Trước năm 2007, không một cô gái nào ở làng mới muốn về làm dâu làng cũ. “Nhưng bây giờ chúng tôi đang cạnh tranh để trở thành lao động của họ,” Ban, một thanh niên trong làng nói đùa.
Một phụ nữ ở Manban hái trà, 2015. Ảnh: Sixthtone
Trong một cuộc đấu giá vào năm 2021, 10 kg chè búp tươi sau khi sao sẽ được khoảng 2,5 kg chè khô, đã được đấu giá 10,68 triệu nhân dân tệ.
Câu chuyện về cây chè cổ thụ Pu-erh – món quà của người Pà Thẻn Lèng đối với người Bó Lang như một câu chuyện cổ tích. Tuy nhiên, nó cũng phản ánh một hiện tượng phổ biến ở Trung Quốc và trên thế giới, đó là khi hàng hóa thông thường bị thổi phồng, giá trị của chúng không thể hiểu được bằng các lý thuyết kinh tế.
Bảo Nhiên (Dựa theo Sixthtone)
Nguồn: https://vnexpress.net/ngoi-lang-giau-len-sau-mot-dem-4454253.html
